Балаларға қаржы сауаттлығын қалай үйретеміз?

Адамның мінезі мен дағдылары бала кезінен қалыптаса бастайды. Жалпы білім, мәдени құндылықтар және тәрбиемен қоса ақшамен ұқыпты болуды да үйрету қажет. Өкінішке қарай, қаржы сауаттылығын мектепте үйретпейді, сондықтан бұл ата-ана жауапкершілігі. Балаларды кішкентайынан ақшамен ұқыпты болуды қалай үйретуге болады? 

Балаға ұсақ шығындарға ақша беріп қойыңыз.

Кішкентайынан (шамамен бастауыш сынып) көп мөлшерде болмаса да қаржы басқаруды үйрене берсін. Осылайша бала ақшаны ұқыпты пайдалануды және жоспарлауды үйренеді. Жүйе болу керек, сондықтан балаңызбен алдын ала сөйлесіп, қанша уақытқа қандай мөлшерде қаражат бөлетіңізді түсіндіріңіз. 

Қаржы мәселелерінде ұқтылыққа баулаңыз.

Ақшаның есебі болу керек. Осы идеяны балаларыңызға да түсіндіріп көріңіз. Кішкентайынан кіріс пен шығыс есебін жүргізуді үйретіңіз. Сондай-ақ ұсақ шығындарғы берілген ақшаны неге және қалай жұмсайтынын бірге талқыласаңыз болады. Бала көргенін істейді демекші, өзіңіз үлгі болуыңыз керек. 

Ақша туралы ашық сөйлесіңіз.

Отбасылық бюджетті талқылаған кезде, балаңызды шеттетпеңіз, керісінше, оны да талқыға қосыңыз. Осылайша, үлкендер қалай шешім қабылдайтынын көріп, бала іс жүзінде қаржыны пайдалануды үйрене береді. Балаңыз қымбат ойыншық немесе смартфон сұраса, келісіп, ала салмаңыз, “жоқ” деп кесіп те айтпаңыз. Бірге отырып, барлық артықшылықтар мен кемшіліктерді таразыға салып, бірге шешім қабылдаңыз. 

Жинақ сандықшасын сыйға тартыңыз.

Жинақ сандықшасы ақша жинауды үйретуге арналған тәсіл. Балалар “банкін” пайдалану ережелерін бірге талқыласаңыз болады. Мысалы, жинақ сандықшасы толмайынша ашпаймыз немесе тек 50 және 100 теңгелік тиындарды жинаймыз деген сияқты ережелер орната аласыз.

Пайдалы әдебиет пен интерактив.

Пайдалы кітаптар окуға үйретіңіз. Мысалы, Бодо Шефердің “Мани атты төбет”, Гейл Карлиц пен Дебби Хонингтіңтің “Жаңа бастап жүрген инвестор” сияқты кітаптар. Кітаптардан бөлек, балалардың жасына қарай әртүрлі ойындап ойнаңыз. 3-4 жасар балалармен дүкен ойнасаңыз, жасөспірімдермен “Монополия” ойнауға болады. 

Есіңізде болсын, бала үйде көргенін істейді. Балаңызды тәрбиелегіңіз келсе, өзіңізден бастаңыз. Үйде көрмесе, бала қаржы сауаттылығын өздігінен үйренбейді. Балаларыңызға сіз үлгісіз, сондықтан, қаржы сауаттылығы білімін арттырып отырыңыз.