Танымал қысқы спорт түрлерінің артықшылықтары мен кемшіліктері: конькимен сырғанаудан фрирайдингке дейін

Аяз, көктайғақ және тізеге дейінгі қар үйінділері сырттағы физикалық белсенділіктен бас тартуға себеп емес. Айтпақшы, жылымық пен батпақ та спортқа кедергі келтірмеуі керек. Жылдың осы уақытында орындауға болатын әртүрлі қысқы спорт түрлері бар. Егер сіз немен айналысу керектігін ойласаңыз, біз сізге бірнеше қызықты нұсқаларды дайындадық.

Жылдың кез келген уақытында таза ауада дене шынықтыру жаттығуларын жасау қан қысымын қалыпқа келтіреді және әл-ауқатты жақсартады. Сондықтан қыста жаттығуды ауа-райы жылынғанша кейінге қалдыруға болмайды. Мұндай белсенділік кезінде денемізге қандай пайда әкеледі:

• төзімділік дамиды;
• жүрек-қантамыр жүйесінің, тыныс алу мүшелерінің жұмысы жақсарады;
• иммунитет жоғарылайды.

Ағза кешенді түрде сауықтырылады. Бірнеше тұрақты жаттығулардан кейін сіз денеңіздің жақсарғанын байқайсыз, жақсы ұйықтай бастайсыз. Ал ұзақ мерзімді перспективада сіз ауруға шалдығу ықтималдығы азайғанын байқайсыз. Ал енді спорт түрлерінің өзіне тоқталайық.

Конькимен сырғанау — бұл әртүрлі спорт түрлерін біріктіретін атау: хоккей, мәнерлеп сырғанау, конькимен жүгіру спорты және әуесқойлық сырғанау. Олардың әрқайсысы үшін әртүрлі жабдық түрлері мен маневрлер көзделеді. Кейбір түрлердің ерекшеліктері:

1. Мәнерлеп сырғанау — конькидің алдыңғы жағында күрделі элементтер мен тіректерді жасауға мүмкіндік беретін тістері бар.
2. Конькимен жүгіру спорты — мұнда клапандар қолданылады, олар шарнирмен және серіппемен ерекшеленеді. Олар жылдамырақ қозғалуға мүмкіндік береді.
3. Әуесқойлық сырғанау — көшеде және мұз айдындарында сырғанауға жарамды.

Хоккей туралы толығырақ сәл кейінірек айтатын боламыз. Жарақат алу қаупі үлкен болғанымен, дұрыс техниканың арқасында оларды болдырмауға болады.

Конькимен сырғанаудың спорт түрі ретіндегі артықшылықтары:

• иммунитет жоғарылайды, әсіресе сыртта сырғанағанда;
• бұлшықеттер мен мүсін нығаяды;
• жүрек пен өкпе жақсы жұмыс істейді;
• арықтауға болады;
• тепе-теңдік пен координация жақсарады.

Сонымен қатар эмоционалды фон жоғарылайды. Ал жаңа трюктар мен дағдылардың арқасында қорқыныш пен сәтсіздікті жеңе отырып, менталды денсаулықты дамытуға болады.

Үш жастан бастап шаңғымен сырғанауға болады. Ал шаңғы тебуді денеге пайдасы жағынан жүгірумен салыстыруға болады. Дегенмен бұл жерде сіңірге түсетін күш 3-4 есе аз.

Тау шаңғысы тау баурайынан түсуді көздейді. Ол үшін дене шынықтыру дайындығы мен дұрыс координация қажет. Жақсы нұсқаушының көмегімен және жеңіл маршруттардан бастаған дұрыс.

Сіз OLX-та тау шаңғысы жабдықтарын сатып ала аласыз. Мұнда сіз қорғаныс бас киім мен масканы да, жылы костюмді де, шаңғыны да таба аласыз.

Шаңғының спорт ретіндегі артықшылықтары:

• денені жақсарту және тонусты сақтау — белсенділіктің әсерінен бұлшықет тіндері ұлғаяды және күшейеді;
• сергектік пен энергия — төзімділік пен өнімділік дамиды;
• жүрек бұлшықеті нығаяды, біркелкі жүктемелер метаболизмді жақсартады.

Шаңғылар бірден көп бұлшықеттерді іске қосады және калорияны жағуға көмектеседі. Баяу қарқынмен бір сағаттық төмен түсу кезінде мың килокалорияны жағуға болады.

Кемшіліктердің арасында жарақат алу қаупі бар, әсіресе рельефке енді ғана үйреніп келе жатқан жаңадан бастағандар үшін қауіпті. Тағы бір кемшілігі қаржылық шығындар болуы мүмкін, өйткені жабдық арзан емес және барлық жерде шаңғы тебу мүмкіндігі жоқ, ал жаттықтырушының қызметі бөлек төленуі керек.

Жүгіру шаңғысы — тау шаңғысы спортының бір түрі. Мұнда көп жабдық қажет емес, дегенмен қаласаңыз, костюм мен көзілдірік сатып алуға болады. Спорттың классикалық нұсқасынан айырмашылығы, бұл түр жазық жерлерде, көбінесе қарлы соқпақтарда немесе орман арқылы қозғалуды көздейді.

Шаңғымен сырғанаудың артықшылықтары:

• денсаулыққа пайдалы — бұлшықет корсеті күшейеді, координация мен төзімділік жақсарады;
• қолжетімділік — саябақтар мен ормандарда және қар жауған кез келген жерде тебуге болады;
• жабдықтың құны тау шаңғысы спортына қарағанда арзанырақ;
• буындар мен бұлшықеттерге жүктеме аз, жас шектеулері жоқ.

Спорттың бұл түрінде техника оңайырақ, сондықтан оны өз бетімен меңгеруге болады. Спорттың кемшілігі монотонды және экстримнің болмауы болып саналады. Ал спорт маусыммен және жауын-шашынмен шектеледі, өйткені қарсыз тебу мүмкін емес.

Тағы бір танымал спорт түрі — сноуборд тебу. Оны шаңғымен үнемі салыстырады.

Мынаны ескеріңіз: сноуборд — бұл шаңғымен салыстырғанда арзанырақ спорт түрі. Киім мен жабдықтардың құны азырақ.

Сноубордшы болудың бірнеше себептері:

• дене қалпы жақсарып, дененің бұлшықет топтары күшейеді;
• буындардың қозғалғыштығы дамиды, бірақ бұл үшін денені толық бақылау қажет;
• метаболизм жақсарады — энергия шығыны үлкен және ағза майлардың ыдырауын іске қосады;
• ағза жасарады — белсенділік қартаю процесін баяулатады.

Дәрігерлер сау психика үшін адамға күн астында далада бір сағаттай уақыт өткізу керек екеніне сенімді, ал тауларда күнді көру қалаға қарағанда оңайырақ.

Сноубордтың да кемшіліктері бар. Мұнда жарақат алу қаупі жоғары, маусым шектеулі, жаттықтырушымен бірге жаттығу, шаңғы билеттері және тауда демалу қымбат. Алайда жабдықты шаңғыға қарағанда сәл арзанырақ сатып алуға болады.

Кейбір спортшылар фрирайдты жақсы көреді. Райдерлер таудағы жабдықталмаған соқпақтардан түседі. Бұл жерде дене шынықтыру, жылдамдықты басқару, координация және жылдам әрекет ету ерекше маңызды.

Фрирайдтың артықшылықтары:

• экстрим — егер сіз ерекше сезімді жақсы көретін болсаңыз, оны еркін тебу кезінде сезіну оңай;
• буындардағы жеңіл жүктемелермен денеге пайдасы — барлық жүйелер мен бұлшықет корсеті дамиды;
• ландшафттардың алуан түрлілігі және табиғатпен үйлесім — төбелерден ормандарға дейінгі локацияны өзгертуге болады.

Фрирайдинг өте қауіпті спорт түрі. Тау шаңғысы трассаларында дайындықсыз және бұрынғы тәжірибесіз, тіпті қарапайым болып көрінсе де, жабдықталмаған маршрутқа барудың қажеті жоқ. Тағы бір кемшілігі — локациялардың шектеулілігі. Тау шаңғысы курортының барлығынан бірдей қолайлы нұсқаларды таба алмайсыз.

Хоккей мұздағы конькимен орындалатын командалық ойындарға жатады. Ойынның мақсаты — шайбаны қарсыластың қақпасына лақтыру. Артықшылықтары:

• дене физикалық жағынан шынығады, күшке ие болады;
• мінез-құлық, көшбасшылық қабілеттер және жауапкершілікті сезіне білу қалыптасады;
• эмоциялар мен психикалық денсаулықты бақылау мүмкіндігі.

Хоккейдің кемшілігі оның жарақаттану қаупі болып табылады, мұздағы соқтығысулар сөзсіз орын алады. Ойын командалық болғандықтан, жаттығу уақыты тек сізге байланысты емес. Киімі арзан емес, дегенмен арнайы мектептер мен орталықтарда ойнау арқылы жабдықты бастапқыда жалға алуға болады.

Осымен қысқы спорт түрлері таусылған жоқ. Шана мен тюбинг балалар мен ересектер үшін қызықты, ол жүрек-қантамыр жүйесін нығайтады, координацияны дамытады және адреналинге оң әсер етеді.

Әдетте жабдық жалға беріледі, ал сізден тек жылы, су өткізбейтін киім қажет. Тюбингты төбешікке өзіңіз сүйреп апаратын болғандықтан денеңіз шыныққан болуы керек. Қазақстанда мұндай орындар қарлы аймақтардың барлығында бар.

Мұзға өрмелеу — мұзды сарқырамалар мен мұзды жарға өрмелеу. Олар табиғи және жасанды болуы мүмкін. Мұндай белсенділік кезінде барлық бұлшықет топтары, сондай-ақ төзімділік дамиды. Қауіпсіз спорт үшін арнайы жабдықтар мен шыныққан дене қажет. Әсіресе мұндай экстремалды ойын-сауық Алматы маңында жиі кездеседі.

Қарда жүретін көлікті айдау қар басқан трассада немесе жол талғамайтын жерде арнайы техникамен жүруді көздейді. Бұл, ең алдымен, координацияны, қол мен арқа бұлшықеттерін дамытатын ойын-сауық. Көлік жүргізетін адамның міндетті түрде жақсы жүргізу қабілеті болуы керек. Мұндай белсенділік қар жауған барлық аймақтарда қолжетімді.

Керлинг — командалық ойынның тағы бір түрі. Арнайы щетканың көмегімен арнайы тастардың қозғалыс траекториясын басқару қажет. Ойын барысында бұлшықеттер, тепе-теңдік, координация және стратегиялық ойлау дамиды. Артықшылығы – ойын барлық дайындық деңгейлері үшін қолайлы. Керлингті бүкіл Қазақстан бойынша спорт орталықтарынан табуға болады.

Белсенділік түрін тезірек анықтауға көмектесетін спортқа арналған кейбір кеңестерді дайындадық:

• дене шынықтыру деңгейіңізді бағалаңыз – кез келген жағдайда өз дағдыларыңызды дамытуға болады, бірақ бұл көп уақытты қажет етеді;
• инфрақұрылымның болуы – мысалы, дағдыларды жоғалтпау үшін жазда конькилерді роликтерге ауыстыруға болады, дегенмен спорттың қаншалықты қолжетімді болатынын бағалаңыз;
• жеке қалаулар – егер сіз жай, тыныш демалысты ұнатсаңыз, шаңғымен сырғанауды немесе әуесқойлық шаңғы тебуді таңдаңыз. Өйткені мұзға өрмелеу мен фрирайд экстремалды спорт түрлеріне, ал шана мен тюбинг көңіл көтеруге арналған.

Жабдық туралы ұмытпаңыз, өйткені оны әрқашан жалға алу мүмкін емес. Мұндай жағдайда киім мен құрал-жабдықтарға көп қаражат жұмсауға тура келеді.

Қыста спортты кідіртуге болмайды, керісінше жаңа дағдыларды дамыту керек. Танымал спорт түрлерінің қатарына конькимен сырғанау, шаңғы және шаңғы жарысы, сноуборд, хоккей, фрирайд жатады.

Қалауларыңызға қарай белсенділіктің сәйкес түрін таңдаңыз: экстремалды немесе байыпты, ойын-сауық немесе кәсіби белсенділік, жеке немесе ойын нұсқасы.