Көлікті техникалық байқау: нені білген жөн?

Жүргізушінің, оның жолаушыларының, сондай-ақ жол қозғалысының басқа да қатысушыларының қауіпсіздігі автокөліктің жарамдылығына байланысты. Көлік құралының күйін техникалық байқау арқылы анықтауға болады. Бұл рәсім нені білдіреді, Қазақстанда техникалық байқауды қайдан өту керек, автокөлікті қаншалықты жиі тексеру керек? ҚР-дағы техникалық байқаудың барлық нюанстары мен ережелерін білу үшін осы мақаланы оқып шығуды ұсынамыз.

Техникалық тексеру — бұл автокөліктің техникалық жағдайын кешенді тексеру. Процедураның кезеңдері, сондай-ақ әртүрлі типтегі көлік құралдары үшін оның жиілігі заңнамамен анықталады. Қазақстанда техникалық байқауға байланысты барлық нюанстар «Жол қозғалысы туралы» Заңмен реттеледі.

Көлік құралдарының иелері үшін Қазақстанда техникалық байқау жыл сайынғы міндетті рәсім болып табылады. Бірақ көлік құралының түріне байланысты байқаудан өту уақытының кейбір айырмашылықтары бар.

Заң бойынша мынадай санаттағы автокөліктер ТБ-дан әр 12 ай сайын өтуі керек

• М1 — жолаушыларды тасымалдау үшін пайдаланылатын жеңіл автокөліктер (жүргізуші орнынан бөлек, КҚ-да 8 орын ғана көзделген), егер КҚ жасы 7 жылдан асқан болса және олар кәсіпкерлік қызмет үшін пайдаланылмаса;
• N1-3 — жүк автокөліктері;
• O1-4 — тіркемелер және жартылай тіркемелер;
• L1-7 — мотокөлік;
• G — өтімділігі жоғары көлік құралы;
• арнайы және мамандандырылған КҚ, қауіпті жүктерді тасымалдауға арналғандардан басқа.

Қазақстанда мына санаттағы көлік құралдары әрбір 6 ай сайын техникалық байқаудан өтуге міндетті:

• М1 — 8 орынға дейінгі жеңіл көліктер, егер кәсіби қызмет үшін қолданылатын болса;
• М2-3 — микроавтобустар мен автобустар;
• N1-3 және O1-4 — жүк таситын көліктер, тіркемелер, жартылай тіркемелер, егер қауіпті жүктерді тасымалдау үшін жабдықталған болса.

Бірақ әлі 7 жыл болмаған жеңіл автокөліктер жыл сайынғы міндетті ТБ-дан босатылады. Коммерциялық қызметте қолданылатындардан басқа.

Көлік құралын техникалық тексерусіз пайдаланғаны үшін ҚР-да әкімшілік жауапкершілік қарастырылған. Құқық бұзушылық үшін айыппұл алмау үшін автокөлік иесі ТБ-ны уақтылы жаңартып отыруы керек. Қазақстан жүргізушілерінің бұрын өтілген техникалық байқау мерзімін білудің бірнеше жолы бар:

• жақын маңдағы ТҚКО-да техникалық байқаудың бар-жоғын тексеру — ол үшін техникалық қызмет көрсету орталығына аяқтай барып, оператордан диагностиканың соңғы өту күні туралы ақпаратты сұрауға тура келеді;
• диагностикалық картадан техникалық байқауды тексеру — диагностика барысында автокөлік иесіне ТҚКО-да берілетін құжатта келесі ТБ мерзімі үнемі көрсетіледі.

Бірақ автокөліктің тексерілуін тексерудің қарапайым әдісі — интернет арқылы тексеру. Ол үшін техникалық байқаудың бірыңғай ақпараттық жүйесінің (ТББАЖ) сайтына кіріп, «Қызметтер» бөлімінде «ТБ тексеру» тармағын таңдау қажет. Әрі қарай, жүйеге автокөліктің деректерін енгізіп, «ТБ тексеру» батырмасын басыңыз. Осыдан кейін экранда осы процедура туралы толық ақпарат пайда болады.

Техникалық байқауды компьютер немесе телефон арқылы тәуліктің кез келген уақытында онлайн режимінде тексеруге болады және орындалатын барлық іс-әрекет бірнеше минутты ғана алады. Қажетті ақпаратты алғаннан кейін автокөлік иесі КҚ-ның келесі техникалық байқаудан өту күні мен орнын жоспарлай алады.

Қазақстанда автокөлікті техникалық байқау белгілі бір ережелер бойынша жүзеге асырылады. Процедура автокөлік иесі үшін жағымсыз тосынсыйларсыз тез өтуі үшін оған дайындалу керек:

• автокөлікті диагностикаға тиісінше дайындау қажет;
• тексеру барысында ұсыну қажетті құжаттарды жинау қажет;
• диагностика үшін ТҚКО-ны таңдау қажет.

Егер құжаттар мен көлік құралының жай-күйі тиісті жағдайда болса, онда рәсім көп уақытты қажет етпейді. Орташа алғанда, барлығы 30 минуттан 1 сағатқа дейін созылады.

Техникалық байқауды кім жүргізеді?

Қазақстанда көлік құралдарын диагностикалаумен тиісті аккредиттелген техникалық байқау операторлары айналысады. Қарапайым тілмен айтқанда, тиісті рұқсаты бар кез келген техникалық қызмет көрсету станциясында тексеруден өтуге болады. 2023 жылдың басында ҚР тізілімінде 1800-ден астам аккредиттелген ТҚКО болды.

Бұл станциялардың толық тізімі ТББАЖ сайтында бар. OLX-та сіз техникалық байқаудан өтуге болатын орындардың мекенжайларын тез таба аласыз. Сервисте көлік құралдарына техникалық тексерулер жүргізуге уәкілетті ТБС-тардан көптеген хабарландырулар бар. Егер сіз іздеу сүзгілерін қолдансаңыз, сайттан сізге жақын орналасқан станцияны бірнеше секунд ішінде таба аласыз.

Техникалық байқаудан өту үшін қандай құжаттар қажет?

Қазақстанда техникалық тексеруден өту үшін автокөлік иесіне құжаттардың көлемді пакетін жинаудың қажеті жоқ. Көлік құралының нақты бар болуы және оны тіркеу туралы куәлік рәсімге рұқсат болып табылады. Бұл норма Қазақстанның Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің (2021 жылғы 18 қарашадағы № 600) бұйрығында көзделген. Бұрын автокөлік иесінен қосымша салық төлеу туралы құжаттары, сақтандыру талап етілетін.

Процедурадан өту үшін иесі көлік құралын станцияға жеткізуге міндетті. Техникалық байқау дәстүрлі түрде 2 кезеңде жүзеге асырылады:

1. Даярлық.
2. Негізгі.

Дайындық кезеңінде оператор көлік құралының ұсынылған құжатқа сәйкестігін тексереді. Көлік құралының маркасын, моделін, модификациясын, түсін, нөмірлерін ескереді. Егер машинаның құрылымына өзгертулер енгізілсе (мысалы, ГБЖ орнатылған болса), олар заңдастырылып, паспортқа енгізілуі керек.

Негізгі тексеру кезеңінде көлік құралының жарамдылығына мен дұрыс жұмыс істеуі үшін диагностика жүргізіледі. Бұл жағдайда барлық диагностикалық процедуралар көлік құралын бөлшектемей немесе оның жеке бөліктерін алып тастамай орындалады.

Автокөлікті техникалық бақылау үшін бақылау желісіне апармас бұрын, автокөлік иесі төлемді төлеуге міндетті. Қазақстанда техникалық байқау бағасы тұрақты емес, бірақ ол автокөлік қозғалтқышының көлеміне байланысты. Орташа алғанда, 2023 жылы моторы 3 л-ге дейінгі автокөлікті диагностикалау шамамен 3-3,5 мың теңгені құрайды. Неғұрлым әсерлі қозғалтқыштары бар автомобильдерге ТБ құны 6 мың теңгеге жетеді. Сонымен қатар, тексеру бағасы диагностиканы жүзеге асыратын станция қызметтерінің құнына байланысты.

Диагностикалық картаны алу үшін автокөлік иесі көлік құралын ТБ-ға дұрыс дайындауы керек. Ол үшін техникалық тексеруден өту кезінде не тексерілетінін білу маңызды.

Әдетте, ТҚКО операторы мынадай параметрлерді зерттейді:

• тежегіштік басқарудың функционалдылығы;
• рульдік жабдықталудың жарамдылығы;
• дөңгелектер мен шинаның жай-күйі, олардың маусымға сәйкестілігі;
• жарықтандыратын жабдықтың барлық элементтерінің бар болуы және жарамдылығы (фаралар, бұрылыс көрсеткіштері, ауқым шырағы, стоп-белгілер);
• әйнектердің шолымдылығы;
• пайдаланылған газдардағы зиянды заттектердің мөлшері.

Сондай-ақ стандартты бақылау бағдарламасына бекітудің негізгі тораптарының, қауіпсіздік белдіктерінің, спидометрдің және басқа жабдықтардың жай-күйі мен жұмыс істеуін тексеру кіреді.

Қазақстан заңнамасына сәйкес, техникалық байқаудан онлайн өту мүмкін емес. Бұл процедураның ерекшелігіне байланысты. Техникалық тексеру кезінде автомобиль тек визуалды тексеруден ғана емес, сонымен қатар негізгі жүйелер мен тораптардың дұрыстығын тексеретін компьютерлік жабдықты қолдана отырып диагностикадан өтеді.

Кейде техникалық байқау қорытындысы бойынша ТҚКО-да автокөлік иесіне диагностикалық картаны беруден бас тартылатын жағдайлар болады. Бұл көлік құралының техникалық жағдайы қанағаттанарлықсыз дегенді білдіреді. Алайда, егер сіз машинаны жөндеп, оператор көрсеткен ақауларды жойсаңыз, мәселені шеше аласыз. Айтпақшы, OLX қызметі арқылы сіз өз өңіріңізде автокөліктерді сапалы әрі арзан бағада жөндейтін жақсы автокөлік шеберханасын тез таба аласыз.

Ақауларды жойғаннан кейін оны ТБ-дан қайтадан өту керек. Оның үстіне, алдыңғы ретте өтілген орталықта. Қайтадан өтілетін техникалық байқау «нөлден» емес, тек бірінші техникалық байқау кезінде белгіленген нормаларға сәйкес келмейтін позициялар бойынша жүргізіледі.

Қазақстанда өзекті техникалық байқаусыз автокөлікті пайдалану әкімшілік жазамен жазаланады. Техникалық байқау үшін, дәлірек айтқанда, оның жоқтығы үшін айыппұл 5 АЕК құрайды, бұл 2023 жылдың басындағы жағдай бойынша шамамен 16 мың теңгеге сәйкес келеді. Ол әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодекстегі 590-баппен көзделген. Сол құжатта (797-бап) полиция қызметкерлері құқық бұзушыдан автомобиль нөмірлерін алып, оларды тек техникалық байқаудан өткеннен кейін ғана қайтара алатыны көрсетілген.

ТБ-ны тез, арзан және қобалжусыз өту әбден мүмкін. Ең бастысы — оған дұрыс дайындалу. Мұны қалай жасауға болатынын, автокөлікті және жақын орталықты дайындау үшін жақсы шеберлерді қайдан іздеу керектігін сіз енді білесіз.