Шиналарды қалай дұрыс таңдауға болады?

Шиналар жүргізу қауіпсіздігіне жауап беретін кез келген көліктің негізгі құрамдас бөлігі болып табылады. Шиналарды дұрыс таңдау жанармай мен техникалық қызмет көрсету шығындарын азайтуға көмектеседі.

Сіз OLX сайтында көлік құралына арналған шиналарды таңдай аласыз.

Ең алдымен, шиналар маусымдылығы бойынша бөлінеді. Бұл ең маңызды факторлардың бірі, өйткені жолдағы қауіпсіздік пен жылдың белгілі бір уақытындағы жайлылық соған байланысты. Дегенмен, өндірушіге байланысты кейбір бөлшектер ерекшеленуі мүмкін.

Жазғы

Жылы ауа райы үшін сізге жазғы шиналар қажет – әдетте, ауа температурасы + 7°C-тан жоғары көтеріліп, сол шамада тұрақталған кезде машинаның шинасын ауыстырады. Әдетте, мұндай резеңкеде М/Т таңбасы қолданылады.

Жазғы шиналардың ерекшеліктері:

• температурасы жоғары жүктемелер кезіндегі орнықтылық;
• тербеліс кезіндегі төмен кедергі;
• отынды тұтыну кезінде үнемдеу;
• жоғары жылдамдықта және бұрылысқа кірген кезде басқарудағы тұрақтылық.

Жазда көлігіңізге қандай шиналар жақсырақ болатыны пайдалану шарттарына байланысты, бұл туралы сәл кейінірек айтамыз. Доңғалақ тысын төмен температурада пайдалануға болмайды: резеңке жай ғана қатып қалады, тежеу жолын қысқартады және көлікті басқаруды нашарлатады.

Қысқы 

Температура +7°C-тан төмен түскенде, бүртабанды алдын ала таңдағаннан кейін қысқы шиналарды орнату уақыты келді. Резеңке бүртабаны бар және бүртабаны жоқ болып бөлінеді. Бірінші нұсқада сырғуды азайтатын және ылғалды немесе мұзды жолдарда жақсартылған іліністі қамтамасыз ететін металл бүртабан бар. 

Олардың қарама қайшы түрі – бүртабансыз шиналар. Оларды «жабысқақ» деп атайды және қысы жұмсақ және ылғалды аймақтарда қолданылады. Олар жолда тіпті егер сіз жоғары жылдамдықпен жүрсеңіз де қарлы «ботқамен» жақсы ілініседі. Ал көктайғақта нашар. Оларды негізінен ірі қалалардың тұрғындары таңдайды.

Резеңкенің құрамы жазғы үлгілермен салыстырғанда жұмсақ болады. Ал протектор жеткілікті терең.

Біз «Қысқы шиналар: қалай таңдап, қателеспеуге болады?» мақаласында қысқы шиналар туралы толығырақ айттық — OLX-тан оқыңыз.

Барлық маусымды

Барлық маусымдық шиналар әмбебап шешім болып табылады, олар -5°C-тан +25°C-қа дейінгі температурада бірдей әрекет ете алады. Аздаған температуралық алшақтық барлық аймақтарға сәйкес келе бермейді. Барлық маусымдық резеңкенің артықшылықтары:

• автокөліктің шинасын сатып алуға және ауыстыруға жұмсалатын ақшаны үнемдеу мүмкіндігі;
• орынды үнемдеу, өйткені маусымдық шиналарды сақтау үшін орын бөлудің қажеті жоқ;
• машинаны құрғақ және дымқыл жолдарда басқару кезінде тұрақтылық.

Барлық маусымдық шиналардың кемшіліктері де бар. Олардың ішінде:

• қыстың қатал ауа-райында басқару тиімділігінің төмендеуі;
• ыстықта шиналардың тозуын жеделдету;
• температура тым жоғары немесе төмен болған кезде көлік құралын басқарудың төмендеуі.

Өндіріс сатысында олар жылдың барлық мезгілдеріне бірден бейімделуге тырысады, бірақ олардың ешқайсысы идеалды тиімділікті қамтамасыз ете алмайды.

Барлық маусымдық шиналар туралы толығырақ мына мақаладан біле аласыз: OLX-та «Барлық маусымдық шиналардың артықшылықтары мен кемшіліктері».

Жол талғамайтын көліктер мен кроссоверлерге арналған

Кроссоверлер мен жол талғамайтын көліктерге арналған шиналарды бөлек санатқа бөлуге болады. Олардың ерекшеліктері мен қарапайым модельдерден айырмашылығы:

• көрнекі түрде көлемді, жол талғамайтын көліктер үшін жиі қырлы өрнегі бар;
• қатты резеңке қоспасы көліктің үлкен массасына төтеп бере алады;
• протекторда тікбұрышты блоктар көбірек, олар іліністі жақсартады.

Асфальт және жеңіл жол талғамайтын көліктер үшін HT белгісі бар үлгілерді таңдаңыз, жолы нашар жерлер үшін — MT. Әмбебап нұсқа AT маркалы резеңке болып саналады, ол кедір-бұдырлы жерлерден қиындықсыз өтеді және қала ішіне де сай.

Көлігіңізге дұрыс шинаны таңдау үшін шинаның негізгі параметрлерін ескеру қажет. Ең маңызды критерийлерді талдайық.

Шинаның өлшемі

Резеңкенің өлшемі енінің, диаметрінің және профилінің өлшемі ретінде анықталады. Шинаның таңбалануы бірнеше мәндерден тұрады. Танымал мысал — 205/55R16. Бұл таңбалауда:

• 205 — шинаның ені, миллиметрмен;
• 55 — профиль, биіктіктің енге қатынасы, пайызбен;
• R — радиалды құрылым;
• 16 — ішкі диаметр (диск диаметрі), дюйммен.

Шинаның өлшемін қалай білуге болады? Әдетте бұл ақпарат көлік құралының құжаттарында және түпнұсқа шинаның бүйірінде көрсетіледі.

Шиналардың өлшемі машинаны басқарудың ыңғайлылығын анықтайды. Мысалы, үлкенірек ені іліністі жақсартады, бірақ аспалардың тозуын және отын шығынын арттырады. Жоғары профиль жұмсақ жүруді қамтамасыз етеді, бірақ бұрылу кезінде тұрақтылық төмендейді.

Протектордың суреті

Протектордың бірнеше түрі болуы мүмкін:

• симметриялық – күнделікті сапарларға жарамды, тыныш және үнемді әмбебап үлгі;
• асимметриялық – ішкі жағы ылғалды жолдарда жақсы іліністі қамтамасыз етеді, ал сыртқы жағы бұрылыста тұрақтылықты қамтамасыз етеді;
• бағдарлы – суды алшақтатуға көмектесетін және ылғалды жолда ілінісі жақсы V-тәрізді сурет.

Беттікпен ілінісу де протектордың суретіне байланысты өзгереді. Терең және айқын сурет жол талғамайтын жерлерде жақсы іліністі қамтамасыз етеді, мысалы, бағдарлы түрі жаңбыр кезінде тиімді.

Маусымдылық

Жазғы шиналарды қыста және керісінше пайдалануға болмайды, өйткені олардың құрамы мен протекторлары мұндай жағдайларға жарамайды.

Сізге барлық маусымдық үлгілерді таңдап, жыл мезгілдеріне байланысты шиналарды ауыстырмасаңыз, бұл опция заңсыз болып табылады. Техрегламент бойынша Қазақстанда автокөлік иелері қысқы уақытта қысқы шиналарды пайдалануы тиіс.

Жүктеме және жылдамдық индексі

Жүктеме индексі – шинаның көтере алатын максималды салмағын көрсетеді. Жылдамдық индексі – шинаның рұқсат етілген максималды жылдамдығын көрсететін әріптік мән.

Сипаттамалары төмен автомобиль шиналарын таңдамаңыз. Егер шинаның көрсеткіштері өндіруші ұсынғаннан төмен болса, олар машинаның салмағын немесе жылдамдығын көтере алмауы мүмкін. Ал бұл өз кезегінде төтенше жағдайлардың туындау қаупін арттырады.

Өндірілген күні және қызмет ету мерзімі

Шиналарды таңдаған кезде олардың шығарылған күні мен қызмет ету мерзімін тексеріңіз. DOT кодының соңғы төрт саны шығарылған аптасы мен жылын көрсетеді. Мысалы, «1524» 2024 жылдың 15-ші аптасын білдіреді.

Шиналар пайдаланылғанына немесе жай ғана қоймада тұрғанына қарамастан ескіреді. Қызмет ету мерзімі көбінесе жеті жылды құрайды. Оны дұрыс сақтамау, экстремалды температура, ультракүлгін сәулелердің әсері сияқты факторлар мерзімін қысқартуы мүмкін.

Жеңіл автокөлікке немесе жол талғамайтын көлікке арналған шиналарды таңдамас бұрын, олардың сіздің моделіңізге сәйкес келетінін түсінуіңіз керек. Бұл туралы әрі қарай айтамыз.

Автокөлік өндірушісінің ұсыныстары

Автокөлікке арналған нұсқаулықта әрқашан ұсынылған параметрлер көрсетіледі. Сондай-ақ, ақпарат жүргізуші есіктерінің бағанасында орналасқан. Өндіруші жүктеме индекстері мен жылдамдығы, мөлшері туралы барлық ақпаратты бірден береді.

Шиналық калькуляторларды пайдалануға болады. Олар ұсынылған параметрлерді бұзбайтын балама резеңке өлшемдерін таңдауға көмектеседі. Бұл көлікті басқару мүмкіндігін аздап өзгерткіңіз келсе ыңғайлы.

Пайдалану шарттары

Автокөлікке арналған шиналарды таңдау пайдалану жағдайларын да ескеруі керек. Мысалы, қалада көлік жүргізу кезінде шудың төмен деңгейі және жақсы ілініске басымдық беріледі. Трассада төзімділік пен жоғары жылдамдықтағы ілініс аса маңызды көрсеткіштер болып табылады. Жолсыз жолда жүру кезінде шиналардың агрессивті протекторы, күшейтілген бүйір бөліктері және зақымдануға төзімді материалдары болуы керек.

Жанармайдың үнемділігі мен жайлылығы

Тербеліс төзімділігі төмен шиналар отын шығынын азайтады, өйткені энергия аз жұмсалады. Олар резеңкенің арнайы құрамымен және протектордың конструкциясымен ерекшеленеді.

Қаттылығы жоғары резеңке салонда, әсіресе кедір-бұдыр асфальтта көбірек шу шығарады. Жұмсақ шиналар соққыларды басады, бірақ тезірек тозады.

Автокөліктегі шина сіздің көлігіңіздің үлгісіне өте жақсы сәйкес келіп, бірақ қажетті әсерді бермеуі мүмкін. Жалпы қателіктер:

1. Қате өлшемді немесе жылдамдық индексін таңдау – көлік құралын басқаруды нашарлатады.
2. Ескі немесе жаңартылған шиналарды пайдалану – ақаулықты болдырмау үшін әрқашан жарамдылық мерзіміне назар аударыңыз.
3. Сапаны үнемдеу – арзан шиналардың резеңке құрамы дұрыс болмауы мүмкін, бұл басқаруды нашарлатады.

Жайлылық пен қауіпсіздіктің арқасында танымал болған танымал брендтерге артықшылық беріңіз.

Шиналардағы қысымды бақылаңыз. Қысымның жеткіліксіздігі бүйір бөлігінің тозуын арттырады, шамадан тыс қысым беттікпен жанасу нүктесін азайтады.

Біркелкі тозу үшін шиналарды мезгіл-мезгіл айналдырып отырыңыз. Алдыңғы және артқы шиналарды шамамен 10 мың км сайын ауыстырыңыз.

Шиналарды маусымнан тыс уақытта дұрыс сақтаңыз. Олар ылғалдан және күннен қорғалған салқын, құрғақ жерде болуы керек. Деформацияланбау үшін оларды тігінен сақтаған жөн.

Автокөлік шиналарын таңдау іс жүзінде оңай. Климатты, өндірушінің ұсыныстарын, пайдалану шарттарын, доңғалақ өлшемін, протектордағы суретті ескеріңіз. Мұның бәрі көлікті басқаруға, жолдағы қауіпсіздікке, жүргізуші мен жолаушылардың жайлылығына әсер етеді.