Қауіпсіз бизнес: жағымсыз жағдайларға қалай жол бермеу керектігі туралы кеңестер

«Мықты іргетас» бизнес құру барысында жағымсыз жағдайларға тап болмай, проблемаларды тиімді шешу үшін маңызды. 

Серіктеспен бизнес құрсаңыз, бастапқы келімдер маңызды

Ең бастан, кіммен бизнес құрасыз, жоба үлесі және түскен пайданы бөлу қалай болатынын шешіп алыңыз. 

“Жол картасын” бастаңыз, әркімнің қаржылық, ресурстық және басқа үлесін тіркеп отырыңыз. Келісімшартта осының бәрін жазылу қажет. 

Бизнестен түскен пайданы көп жағдайда шағын бизнес иелері тең бөлуге келесіде, алайда серіктестің бірі бизнеспен айналыспай кетсе, екіншісі керісінше бар күшін соған жұмсайды. Осының салдарынан көп келіспеушіліктер пайда болады. 

Сондықтан барлық келісімдер, мақсаттар және міндеттер әу-бастан қағаз бетіне тіркелу қажет. 

Не тіркеу қажет: 

• әр серіктестің қосқан үлесі
• жауапкершілік пен шешім қабылдау аймағы
• орындалмаған міндеттемелер үшін айыппұл 
• бірлесіп жасалған өнім авторлық құқықтары. 

Өзіңізге сай келетін бизнес таңдаңыз. 

Кіші немесе орта бизнес ашсаңыз, оның заңды формасын таңдап тіркеу қажет. 

Заңгер мен бухгалтер кеңесін алып, сіздің бизнеске сай форманы таңдаңыз. Бизнесті жалғыз немесе кішкентай командамен бастайтын болсаңыз, ЖК немесе кіші бизнес формасы сізге келеді.

Кәсіпкерлікті заңды немесе жеке тұлға ретінде жүргізесіз бе? 

ЖШС, ПИК, АҚ, ӨК, ҚБ сияқты ұйымдарды заңды тұлғалар деп атайды. Ал әрбір адам жеке тұлға болып есептеледі. Қазақстан азаматтары, басқа ел азаматтары және азаматтығы жоқ адамдардың бәрі жеке тұлға болып табылады. 

Салық жүктемесі бизнес формасына қарай өзгереді. ЖК түскен пайдадан 10% төлесе, ЖШС 20% төлейді. Кәсіпкерліктің ең кең тараған формалары да ЖК мен ЖШС. Оның басты себебі, олар жеңілдетілген салық декларациясы бойынша жұмыс істей алады. ЖК жеңілдетілген декларация бойынша жұмыс істеу үшін бір тоқсандық пайдасы 10 000 000 теңгеден аспау керек, ал ЖШС үшін 25 000 000 болып табылады. Сонымен қатар, жеңілдетілген форма бойынша ЖК қызметкерлер саны 25 адамнан, ал ЖШС үшін 50 адамнан аспау қажет. 

ЖШС ашу оңай болғандықтан, Қазақстандағы ең кең тараған заңды тұлға формасы болып табылады. Инвесторлар тауып, шетелдік нарыққа шыққыңыз келсе заңды тұлғаның басқа формасын ашуға кеңес береміз. 

Қазақстандағы бизнес шағын, орта жене ірі болып бөлінеді: 

• Шағын: 100 қызметкерге дейін болады, 300 000 еселенген АЕК кіріс.  
• Орта: қызметкерлер саны 101-ден 250-ге дейін жетеді, кіріс жылына 3 000 000 АЕК аспайды. 
• Ірі: 250-ден аса қызметкері бар, кіріс 3 000 000 АЕК-тен аса. 

Сіздің мақсаттарға сай келетін бизнес және заңды тұлға формаларын таңдау үшін барлық егжей-тегжейін зерттеңіз.  

Жұмыс істейтін адамдарды дұрыс таңдау қажет 

Қазақстанда отбасылық бизнес немесе достармен ашылған бизнес кеңінен таралған. Бұл жақсы шешім болып көрінгенімен, іскери серіктестерді жанашырлық немесе жақын қарым-қатынас негізінде емес, бірақ кәсіби тұрғыдан таңдаған жөн болады. Жағымсыз іскери тәжірибе жақсы қарым-қатынасты жоғалтуға түркі болуы әбден мүмкін. 

Жұмыс процессін ретке келтіріңіз 

Жаңа кәсіпкерлер бастапқыда қашықтан жұмыс істейді. Сол себепті, жұмыс қарқынын, телефон қоңырауларын алдын ала талқылау қажет.

• Әртүрлі жағдайға арналған нұсқаулық дайындап қойсаңыз жақсы. Әрі жұмыс кестесін белгілеп қойыңыз. 
• Сыйақы және айыппұл жүйесін де ойластырып қойыңыз (бизнес-коучатар ынталандыруды кеңінен қолдануға кеңес береді, алайда міндеттер орындалмаған жағдайда болатын салдар туралы да хабардар болу керек). Trello, to-do-ist, slack сияқты бағдарламаларды тапсырмалар беріп, олардың дағдарысын тексеру үшін қолдануға болады, ал ұжымдық хат-хабар жүргізу мақсатымен Telegram немесе WhatsApp қосымшаларын пайдалануға болады. 
• Құрылғылар мен чаттарды сақтығын қамтамасыз етіңіз. Әсіресе, онлайн төлемдер өткізетін болсаңыз, қызметкерлер құрылғыларына фишингке қарсы бағдарлама орнатқан жөн болады. 
• Ұжымдағы шиеленіс жағдайды шешу тәсілдерін және клиенттер мен инвесторлармен қарым-қатынас жасау саясатын жазып нұсқаулық дайындаңыз. 

Ақшаны дұрыс басқару тәсілдері 

Қаржыны басқара білмегендіктен бизнестер банкроттыққа ұшырайды. Ақшаңыз болмаса, бизнес жоқ деп есептеңіз. Ақша басқарудан хабарыңыз аз болса, жақсы маман табыңыз. Атап айтқанда, салық мәселесіне келгенде бұл өте маңызды. Маман салықтың дұрыс төленіп жатқанынан көз жеткізеді және сіздің пайданы да мүлт жібермейді. 

Біздің кеңеске сүйене отырып бизнесті оңай бастап кетесіз деп сенеміз. Сәттілік тілейміз! 

Ақпарат көзі: 

http://www.defacto.kz/content/sravnitelnaya-tablitsa-naibolee-populyarnykh-form-predprinimatelskoi-deyatelnosti-v-kazakhst http://www.defacto.kz/category/tematika/biznes/formy-biznesa?page=3