Жақсы басшы қандай болуы керек

Бастықтар әртүрлі болады. «Кеңсе кеңістігіндегі» Билл Ламбергті, «Әзәзіл Prada киеді» фильміндегі Миранда Пристлиді және «Әзәзілдің адвокаты» фильміндегі Джон Милтонды еске түсіріңіз. Бұл басқару әлеміндегі антагонистер немесе басшы қандай болмауы керек екендігін көрсететін анықтамалық деуге болады.

Егер сіз қызметкерлердің сізді жек көруін қаламасаңыз, кинода жиі көрсетілетін мінез-құлық үлгілерінен бас тартыңыз. Әрі қарай біз көшбасшы қандай болуы керек және ол үшін не қажет екендігі туралы айтатын боламыз.

Басшы жұмысы қиын процесс екенін бірден түсінген жөн. Ол үшін менеджмент, адам психологиясы және коммуникация негіздерін түсіну керек. Тек осының көмегімен сіз қызметкерлердің назарын өзіңізге аударып, олар үшін жақсы бастық бола аласыз.

1-миф: Басшы авторитарлы болуы керек

Авторитарлы және қатал басшылар әлі де бар. Мысалы, қызметкерлердің айтуынша Илон Маск 10 жағдайдың 9-ында сарапшылардың пікірін тыңдамай, өз ұстанымында қалады.

Авторитаризм идеясын өз кезінде  General Electric компаниясының бас директоры Джек Уэлч дамытқан. Ол жыл сайын өнімділікті бағалауды жүргізді. Қызметкерлердің шамамен 20%-ы мақталып, 70%-ы тренингтер мен консультациялардан өтті, ал қызметкерлердің 10%-ы жұмыстан шығарылды.

Бұл басқару принципінде «барлығы жұмыс істейді»деген нұсқа жоқ. Рейтингі төмен адамдар, тіпті объективті жақсы көрсеткіштермен де, өз орнынан айырылады. Қорқыныш жұмыс істеу үшін жақсы мотивация бола алмайды.

2-миф: Басшы әрдайым бәрін біледі және әрқашан дұрыс әрекет етеді

Егер басшы әрқашан бәрін басқалардан жақсы білсе, онда ол қызметкерлердің білімі мен тәжірибесін жоққа шығарады деген сөз. Ол қарамағындағылардың пікірін тыңдауы керек. Тек осы жағдайда ғана консенсус табуға болады.

3-миф: Жақсы басшы әрқашан жұмыстың барлық аспектілерін бақылайды

Микроменеджмент кез келген жағдайда ұжымдағы кикілжіңге әкеледі. Басшы мен қызметкерлер бірдей зардап шегетін таяқтың екі ұшы бұл.

Бір жағынан, егер олардың әрбір қадамы бағаланып, тексерілсе, қызметкерлер қалыпты жұмыс істей алмайды. Екінші жағынан, егер басшы есепшінің жұмысқа келген уақытын және принтердегі қағаздың болуын бақылайтын болса, бұл қашанға дейін созылатын болады?

Дұрыс басшы қызметкерлерге сенеді, жұмысты бөледі және жұмыс істеуге жағдай жасайды.

4-миф: Басшы өз саласында мінсіз маман болуы керек

Бастық бірінші кезекте менеджер. Ол тақырыпты түсінуі мүмкін, бірақ бастысы — қарамағындағылардың сараптамасына сену. Іс жүзінде директор басқа саладан келіп, компанияға пайда әкелетін көптеген оқиғалар бар.

Сондықтан өндірістің барлық ұсақ-түйектерін білу қажет емес. Басшының іскерлік қасиеттері белгілі бір саладағы мәліметтерді білуден асып түсуі мүмкін.

Жақсы басшы жағымды жеке қасиеттер, кәсіби дағдылар мен басқару икемділігі арасындағы тепе-теңдікті сақтайды. Мінсіз мінез-құлық жиынтығы деген де жоқ, жақсы қызметкердің жалғыз ғана дұрыс сипаттамасы да жоқ екенін ескеру қажет.

Әр саланың өзіндік нюанстары бар, ал әр компанияның өзіндік мотивациясы бар. Қызметкерлер мінсіз деп санауы үшін басшының қандай қасиеттері болуы керек екенін атап өттік.

Эмпатия және түсіністік

Егер басшы әрқашан байсалды және табанды болуы керек сияқты болса, бұл қате пікір. Қызметкерлер оларды түсінетін және жанашырлық таныта алатын бастықтарды көбірек бағалайды. Бұл қарапайым адами өзара әрекеттесукәсіп  үшін пайдалы:

• сенім артады және басшыларға деген бейілділік артады;
• шешім қабылдау жоғарылайды, бұл жақсы өнімділікке әкеледі;
• инновациялар мен жұмысқа жаңа көзқарастарды дамытады.

Қызметкерлер оларды тыңдауға дайын екенін түсінген кезде, олар жаңа идеяларды басшылармен бөліседі. Бұл компанияның логистикасын жақсартудың, шығындарды азайтудың жақсы тәсілі болуы мүмкін.

Эмпатия-адамилықтың белгісі. Есіңізде болсын, қызметкерлер де сіз сияқты адамдар. Олар ауырады, балалары туралы алаңдайды, шаршайды, түсіністікті қажет етеді.

Шабыттандыра және ынталандыра білу

Басшының көшбасшылық қасиеттері оның команданы қалай басқара алатындығымен анықталады. Егер негізгі мотивация ақша емес, идея болса, команданы басқару оңайырақ болады. Егер бастық ұжымды ынталандыруды білсе, онда нәтижелерге қол жеткізуге болады.

Мұнда тіпті кішкентай нәрселерде де маңызды. Егер дүкендегі әкімші қызметкерлерді жұмысқа уақытында келуді талап етсе және өзі күн сайын жарты сағатқа кешігетін болса, тәртіп орнату мүмкін емес.

Коммуникативтілік және тыңдау қабілеті

Басшының жеке қасиеттері де маңызды. Сауатты қарым-қатынас және бағыныштыларды тыңдай алу қабілеті жоқ болса, дұрыс қарым-қатынас орнатылмайды.

ASANA негізін қалаушы Джастин Розенштейннің айтуынша, әрбір қызметкер әлеуетін ашуға мүмкіндік болған кезде, компания үшін көбірек жұмыс істей алады. Бұл үшін бастық қызметкерлермен қарым-қатынас жасау және ұсыныстарды тыңдау арқылы жағдай жасауы керек.

Тапсырмаларды бөлу және қызметкерлерге сену қабілеті

Біз микроменеджмент ешқайда апармайтын жол деп айттық. Басшының кәсіби қасиеттері тапсырмаларды бөлу қабілетін қамтуы керек. «Нон-стоп» режимінде жұмыс істеген кезінде адам тез жалығып кетеді. Қызметкердің эмоционалды жағдайын өнімді жұмыс істеуге деген ұмтылысқа қайтаруға кепілдік болмай қалады.

Басшының міндеті – қай қызметкердің қай жұмысты жақсы атқаратынын анықтау. Бұл қарапайым тапсырма емес, бірақ уақыт өте келе ол автоматтандырылады. Егер сізге жұмысты бөлу қиын болса, онда кішігірім тапсырмалардан бастаңыз және аяқтағаннан кейін олардың нәтижесін бағалаңыз. Содан кейін сіз қызметкерге күрделі жобаларды тапсыра аласыз.

Әр топ мүшесінің әлеуетін көру және дамыту мүмкіндігі

Басшы көрегендік қабілетке ие болуы керек. Біз қазір эзотерика туралы емес, өзіндік болжам құру туралы айтып отырмыз. Бастық қызметкерден не күтуге болатынын және оған өз дағдыларын дамытуға қалай көмектесетінін түсінуі керек.

Көшбасшылық және шешімдерді қабылдау қабілеті

Егер біз қазіргі заманғы көшбасшы қандай болуы керек екендігі туралы айтатын болсақ, онда ол сөзсіз батылдық болады. Немесе, ең болмағанда, шешім қабылдай алу қабілетіне ие болуы керек. Бүгінгі таңда көптеген тапсырмалар күтуді және ұзақ ойлануды көтере алмайды. Басшы кейде танымал емес, бірақ компания үшін қажет функцияларды қабылдауы керек.

Егер көшбасшылар шешім қабылдамаса, әлемде ешқашан бірде-бір маңызды жаңалық ашылмас еді: ғарышқа ұшпас еді және онкологияқа қарсы дәрі жасалмас еді.

Жауапкершілік және адалдық

Бастық адал және жауапты болуы керек. Көшбасшының бұл қасиеттерді бәрі жоспарға сәйкес келмейтін сәтте көрсетуі өте маңызды. Қызметкерлерге жағдайды өздігінен шешуге мүмкіндік бермейтін бағдар мен ерекше идеал қажет.

Команда мен кейбір қызметкерлердің дамуына назар аудару

Жақсы басшы бүкіл командаға және әр қызметкерге жеке-жеке назар аударады. Ұжымда түсіністік пен қамқорлықтың қажетті деңгейіне жету үшін:

• әріптестермен жұмыстан бөлек басқа тақырыптарға да сөйлесу қажет;
• бағыныштылардың амбициялары мен мақсаттарына қызығушылық таныту керек;
• әңгімелесушіні тыңдау және өзіңізді оның орнына қоя білу керек.

Бұл мақсатта тимбилдинг өте қолайлы. Бірлескен демалыс және ұжымды біріктіру бойынша тренингтер көшбасшының өзін көрсетуіне көмектеседі.

Өзгерістерге икемділік пен бейімделу

Басшының маңызды қасиеттерінің бірі – оның икемділігі. Сіз осындай дағдыларды өзіңізде де дамыта аласыз. Ол үшін өзін-өзі көрсету бойынша жұмыс істеу, жаңа технологиялар мен тәсілдерді үйрену, командадағы бастаманы қолдау қажет.

Дауды шешу және стрессті басқару қабілеті

Басшының жеке қасиеттері оған жұмыс орнындағы қақтығыстарды шешуге және стрессті басқаруға мүмкіндік беруі керек. Жақсы бастық барынша  қатал, бірақ әділ және адекватты болады. Сондықтан сіз объективті болуыңыз керек, қызметкердің қажеттіліктерін және оның мінезін түсінуіңіз керек.

Бұл жағдайда шектен шығуға болмайды. Жанжалды шешілмеген күйде қалдыру немесе абсолютті бақылау орнатуға деген ұмтылыс жаман нәрсе.

Сізде жаман басшыға тән қасиеттер бар-жоғын тексеріңіз.

Шабыт және демотивация

Жақсы басшы шабыттандырады, ал жаман басшы ынтаны қайтарады. Қызметкерлермен қалай қарым-қатынас жасайтындығыңызға, оларды жігерлендіретіндігіңізге назар аударыңыз. Қол астындағыларды жұмысы үшін мадақтаңыз және оны мотивация үшін материалдық немесе материалдық емес жақсы заттармен күшейтіңіз.

Даму және бақылау

Жақсы басшы команданы дамытқысы келеді және ол үшін бәрін жасайды, ал жаман — әр затты қадағалайды және микроменеджментке келеді. Егер сіз қарапайым қызметкердің жұмысын тағы бір рет зерттегіңіз келсе, мұны жасамағаныңыз жөн. Бұл тиімді басшының сапасына кірмейді.

Қателіктер үшін жауапкершілік

Жақсы бастық қателіктер үшін жауапкершілікті өз мойнына алады.

Кінәсін және өз сәтсіздіктерін мойындау үшін батыл адам болу керек. Бірақ ұжым мұны бағалайтынына сенімді болыңыз.

Сын және елемеу

Жақсы басшы сындарлы сынға барабар қарайды, ал жаман басшы бағыныштылардың пікірін елемейді және бәрін өзінше жасайды. Айтпақшы, басқарушылық қасиеттерге бағыныштылардың дұрыс, орынды сыны кіреді.

Мінсіз басшы қандай болуы керектігін әр қызметкер өзі үшін жеке шешеді. Өйткені сізді басшы ретінде бағалайтын адам ол болып саналады.

Әрқашан жеке және кәсібилік арасындағы тепе-теңдікті сақтауға тырысыңыз. Кірпияз болмаңыз және сіздің қызметкерлеріңіз де жұмыс процестерінен бөлек өз өмірлері бар адамдар екенін ұмытпаңыз.