Басшы лауазымына қалай ауысуға болады

Мансаптық өсу – жауапкершілікті өз мойнына алуға дайын қызметкерлер үшін қызықты перспектива. Егер сіз компанияда ұзақ уақыт жұмыс істесеңіз, сізді бағалайды және құрметтейді, онда сіз өзіңізді менеджер ретінде сынап көре аласыз. Бірақ алдымен сіз бұл позиция сізге сәйкес келетінін және оған қалай дұрыс дайындалу керектігін түсінуіңіз керек.

Лайықты жұмыс орындарын OLX-та таба аласыз.

Басшы ретінде жұмыс істеу физикалық және моральдық ресурстарды, өз әрекеттері үшін және басқалардың әрекеттері үшін жауапкершілікті қажет ететінін бірден түсіну керек.

Тәжірибесіз басшы болу үшін мінсіз алгоритм жоқ. Бірақ бұл кезеңге дайындалу және жақсы нәтижеге қол жеткізу мүмкіндігі бар.

Өзіңізді және қазіргі жағдайды талдаңыз

Команда үйлесімді және нәтижелі жұмыс істеуі үшін оның жақсы көшбасшысы болуы керек. Мұны істеу үшін Сіз қазіргі жағдайды талдауыңыз керек:

1. Күшті және әлсіз жақтарыңызды анықтаңыз. Көшбасшы психологиялық әдептілікке, сыншылдыққа, талапшылдыққа ие болуы керек. Егер бір нәрсе минус болса, сіз онымен жұмыс істеуіңіз керек.
2. Кәсіби тәжірибе мен жетістіктерді талдаңыз. Бұл тізімде сіз көшбасшылық міндеттерді өз мойныңызға алған жобалар болғаны жөн.
3. Әріптестеріңізден және басшылықтың өзінен кері байланыс алыңыз. Сіздің мүмкін жоғарылауыңызға әріптестер мен басшылық қалай қарайтынын біліңіз.

Талдау жағдайды объективті түрде қарауға және түзетуді қажет ететін кемшіліктерді көрсетуге көмектеседі.

Мақсаттар мен уәждемені анықтаңыз

Басшы сияқты лауазым сізден нақты мақсаттарды талап етеді. Бұл жұмыста не істегіңіз келетінін шешіңіз. Мысалы, сіз сатылымды ұлғайтуға тырысасыз, жақсырақ жеткізушілерді тартқыңыз келеді немесе бизнесті әлеуметтік жауапкершілік саласына енгізуді жоспарлап отырсыз.

Қолыңызды төмен түсірмеу үшінуәждемені анықтаңыз. Жеке себептерге өз амбициялары, қарым-қатынас қажеттіліктерін қанағаттандыру, мақсаттарға жету жатады. Кәсіби себептерге жалақыны ұлғайту, дағдыларды дамыту, шешім қабылдауға қатысу мүмкіндігі жатады.

Өзін-өзі дамыту

Әрқашан мансаптық өсу перспективаларын біліктілікті арттыру тұрғысынан бағалаңыз. Егер сізде басшы лауазымына жетуге деген амбицияңыз бен ниетіңіз болса, онда осындай идеяларды жүзеге асыруға болатын жұмысты таңдаңыз.

Даму деңгейін арттыру үшін арнайы курстар мен біліктілікті арттыру бағдарламаларын аяқтаңыз. Өзін-өзі оқыту да маңызды: сіз шеберлік сабақтарына, дәрістерге жазыла аласыз, кәсіби әдебиеттерді оқи аласыз, әлеуметтік желілердегі әріптестеріңіздің қызметін бақылай аласыз.

Негізгі дағдыларды дамыту

Көшбасшы үшін сапалы менеджмент дағдылары маңызды. Басшы лауазымына ауысқанға дейін олардың қайсысымен жұмыс істеу керек:

• көшбасшылық және команданы басқару қабілеті;
• әр түрлі адамдармен қарым-қатынастың дұрыс түрін таңдай білу;
• стратегиялық ойлау және жағдайды болжай білу;
• ойластырылған, ал кейде танымал емес жылдам шешім қабылдау;
• келіссөздер жүргізу дағдылары және адамдарды сендіру қабілеті.

Осының бәрімен көшбасшы жігерлі болуы керек екенін ұмытпаңыз. Бүкіл компания оған сүйенеді және команда оған назар аударуы керек.

Дайындық теориясынан нақты әрекеттерге өтіңіз. Есіңізде болсын: көшбасшылық лауазымдағы жұмыс тәжірибесі әрдайым маңызды бола бермейді, ең бастысы — табандылық пен дамуға деген ұмтылыс.

Компания ішіндегі мүмкіндіктерді табыңыз

Менеджер дәрежесіне көтерілу үшін Сіз өзіңізді қазіргі лауазымда жақсы жағынан көрсетуіңіз керек. Не нәрсеге баса назар аудару керек:

• нәтиже шығара жұмыс істеу – жақсы KPI ол туралы сізден жақсы айтып береді;
• басқа адамдарды ұйымдастыра білу – мұны әртүрлі жобаларда көрсетуге болады;
• бастамашыл топтарға қатысу;
• тапсырманы қою және оның орындалуын бақылау мүмкіндігі.

Тәлімгермен немесе жетекшімен өзара әрекеттесу керек. Егер сіз белсенді болмасаңыз, сіздің керемет жұмысыңыз байқалмауы мүмкін.

Мансаптық өсу жоспарын жасаңыз

Сізге мансаптық өсу жоспары қажет. Ол үш негізгі компоненттен тұрады: мақсаты, жолы, ресурстары.

Мақсат қою үшін сіздің ойыңызда сіз ұмтылатын бейнені елестету керек. Сіз өзіңізді қалай көрсететіндігіңізді, не нәрсеге сенетіндігіңізді және нені жақтайтындығыңызды, қандай құндылықтар сізге жақын екенін түсінуіңіз керек. Кейін өмірді не үшін арнағыңыз келетінін, қазір сіздің жағдайыңыз қандай екенін және болашақта қандай нәтиже сізді қанағаттандыратынын ойлаңыз.

Барлық нюанстармен жұмыс істеу үшін сіздің арманыңызға шындыққа айналуға немесе кедергі болатынын, жеке кемшіліктер қандай кедергілер тудыратынын және негізінен сізге не кедергі болатынын ойлаңыз.

Осыдан кейін қадамдарды елестетіп, құрылымдаңыз — осылайша сіз өз жолыңызды жасайсыз. Құжаттарда тұрақты кесте жасаңыз немесе толық презентация жасаңыз.

Әр қадамыңызды мерзімдермен жазыңыз. Мысалы, сіз ағылшын тілін үйретушісіз. Сіздің бөлімде басқарушы лауазымға орналасу үшін сізге не қажет:

• тілді меңгеру деңгейін растау туралы халықаралық сертификат алу – 2025 жылғы шілдеге дейін;
• әдіскер ретінде өз курсыңызды құру – 2025 жылғы қыркүйекке дейін;
• әдіскер лауазымына ауысу – 2025 жылғы қарашаға дейін;
• білім беру саласындағы менеджмент курстарынан өту – 2026 жылғы наурызға дейін;
• бөлім басшысы лауазымына ауысу — 2026 жылғы мамырға дейін.

Енді ресурстарға өтіңіз. Олар сіздің жолыңызды кәсіби маман ретінде реттейді. Сыртқы ресурстарға курстар, кеңестер, жабдықтар, ал ішкі ресурстарға көшбасшы және жоғары жалақы алатын маман болу үшін қажет қасиеттер кіреді. Мысалы, тартылу, үнемі өзін-өзі дамыту, уақытты басқару мүмкіндігі.

Нетворкинг және кәсіби байланыстар

Менеджер болмас бұрын сізге қажетті байланыстарды (нетворкинг) алу керек. Салада байланыс орнату және қолдау бойынша жұмыс жүргізіңіз. Ол үшін кәсіби іс-шаралар мен қауымдастықтарға қатысуға, коворкингтерде жұмыс істеуге, салалық көрмелер мен конференцияларға қатысуға болады.

Нетворкинг артықшылықтары:

• сарапшылармен үнемі байланыста болу және олардың пікірін алу;
• уәждемелеу мен парасаттылықты арттыру;
• жұмысқа орналасу перспективалары;
• әлеуетті инвестициялар.

Дегенмен, нетворкинг екі жақты жұмыс істейді. Сіз пайдалы адамдармен таныса аласыз және басқа адамдар үшін де пайдалы болуыңыз керек.

Жаңа міндеттерді қабылдаңыз

Маңызды қадам — қосымша тапсырмаларды орындаудағы бастамашылық. Сіз жоғарылау туралы тікелей сөйлесе аласыз және сынақ мерзімі ретінде Сізге жаңа тапсырмалар беруді ұсына аласыз. Осылайша сіз басқару үдерістеріне және шешім қабылдауға қатысасыз.

Жаңа міндеттерге құлшыныспен қарау керек болғанымен, оны асыра алмау керек. Эмоционалды күйіп қалмас үшін оларды ыңғайлы қарқынмен орындаңыз.

Басшылық лауазымға ие болмас бұрын соңғы маңызды кезең – кедергілерді жеңу.

Қорқыныш пен күмән

Жаңа лауазымға ауысқан кезде біз менталды тұзақтар жасаймыз. Мысалы, апаттылық пайда болады – ең нашар сценарийлер туралы негізсіз ойлау. Бұл алаңдаушылықтан құтылу үшін «Ықтималдықты бағалау» әдісін орындау керек:

• неден қорқатыныңызды ойлаңыз және қорқынышты 0-ден 100-ге дейінгі шкала бойынша бағалаңыз;
• ең нашар сценарий орындалатын объективті себептер туралы ойланыңыз;
• не болатынының ең қорқынышты салдарын бағалаңыз;
• ең нашар жағдай орын алса, не істей алатыныңызды ойлаңыз;
• егер сіз қорқатын нәрсе орын алса, онда сіз бір аптада, бір айда, алты айда, бір жылда пайызбен моральдық қалпына келу ықтималдығы қандай.

Егер сізде бір нәрсеге шиеленіс болса және бір нәрсені ғана ойлай берсеңіз, босаңсу әдістерін қолданыңыз. Жаяу серуендеу, йога және босаңсыту жаттығулары жақсы.

Жұмыс және жеке өмір тепе-теңдігі

Жұмыстан қатты шаршап қалмас үшін, жұмыс пен жеке өмір арасындағы тепе-теңдікті табыңыз. Уақытты жоспарлауға арналған бірнеше кеңестер::

• жұмыс лимиттерін орнатыңыз;
• бір тапсырмаға назар аударыңыз;
• өзіңізге 5-10 минут демалыс беріңіз;
• жұмыстан кейін шығармашылық пен спортқа назар аударыңыз.

Мұнда достарыңызбен сөйлесу, дұрыс тамақтану және 7-8 сағат ұйықтау маңызды. Егер қатты шаршап қалуға жақын қалсаңыз, онда күнделік жүргізіңіз – бұл қосымша эмоцияларды қалпына келтіруге көмектеседі.

Қақтығыстар және командамен өзара әрекеттесу

Басшы үшін топпен сенімді қарым-қатынас орнату маңызды. Мінсіз ереже жоқ: біреуі қатал бастық болғанды, екіншісі — ұжымда достық атмосфераны қалыптастыруды ұнатады.

Егер қақтығыстар туындаса, онда шешудің бірнеше әдісі бар:

• Медиация – әділ шешім шығаратын үшінші тарап бар;
• мәмілеге келу – шешім барлығын қанағаттандырады, бірақ тараптар өздерінің бастапқы мүдделерін құрбан етеді;
• басқа біреудің көзқарасына бейімделу — жанжалдағы жеңіліс;
• келіссөздер – мәмілеге келу сияқты.

Басшы мезгіл-мезгіл қақтығыстарды шешуге қатысуы керек және бұл жерде өз беделін сақтау маңызды.

Енді сіз өз жұмысыңызда мансаптық өсуге қалай жетуге болатынын білесіз. Дайындық пен өзін-өзі талдауды бастаңыз. Бірінші күннен бастап өзін-өзі дамытумен айналысыңыз және көшбасшының негізгі дағдыларымен жұмыс жасаңыз.

Сіз көтерілуге моральдық тұрғыдан жетілген кезде, көшбасшы болуға дайын екеніңізді растаудың практикалық жолдарын іздеңіз. Ол үшін кезең-кезеңмен мансаптық жоспар құрыңыз, жаңа міндеттер алыңыз, белсенді болыңыз және кәсіби қарым-қатынасты кеңейтіңіз.

Ең бастысы – сенімсіздік пен когнитивті бұрмаланулармен күресу. Уәждеріңізді ұмытпаңыз және шабыт іздеңіз.